DLACZEGO DZIECKO CHORUJE?

Jak postępować, by chorowało mniej?

Nie ma możliwości, aby uchronić dziecko przed zachorowaniem. Każde dziecko, czy to w żłobku, przedszkolu czy szkole ma kontakt z infekcjami u rówieśników i samo też takie infekcje ( najczęściej wirusowe ) musi przejść. Musielibyśmy odciąć nasze dziecko od świata zewnętrznego, aby odizolować je od infekcji. Jest to nierealne.

Stosujmy się zatem do prostych zasad, aby zminimalizować zagrożenie:
1. Temperatura w domu.
Teorie są różne. W jednym lekarze są zgodni. Zbyt wysoka temperatura , to suche powietrze . Błona śluzowa nosa gardła i dróg oddechowych wysycha i staje się bardziej podatna na infekcje. Temperatura w domu nie powinna przekraczać 20 stopni.

2. Wietrzenie pokoju w mroźny lub deszczowy dzień.
Należy dbać o wietrzenie pomieszczeń. Świeże powietrze szybciej się ogrzewa. Należy pamiętać, by dziecko odpowiednio ubrać, lub zabrać do innego pomieszczenia.

3. Spacer.
Ze spaceru i przebywania na powietrzu dziecko ma wiele korzyści. Organizm przyzwyczaja się do różnicy temperatur i staje się mniej podatny na infekcje.   Dziecko należy stopniowo i regularnie oswajać z niskimi temperaturami i w ten sposób uodpornić na infekcje, które najczęściej pojawiają się przy nagłym oziębieniu organizmu.

4. Odpowiedni ubiór.
Ważne, aby dziecko było tak ubrane, by nie zmarzło, ale również tak, żeby się nie przegrzało i nie spociło. Najlepszy jest sposób na tzw. cebulkę.

5. Odpowiednia dieta.
Przewód pokarmowy, to największy organ układu immunologicznego. Zdrowa dieta jest bardzo ważna dla budowania naturalnej odporności dziecka. Posiłki powinny być różnorodne. Dieta zdrowego dziecka powinna zawierać mleko, produkty zbożowe, chude mięso, jaja, morskie ryby, warzywa i owoce. Wzmacnianiu odporności sprzyja uzupełnienie posiłków w naturalne probiotyki znajdujące się w cykorii, porach, karczochach, czosnku, szparagach, cebuli i bananach. Dobroczynne działanie ma też miód. Dla dzieci najlepszy jest lipowy i gryczany. Należy pamiętać, że miód podajemy po pierwszym roku życia. Alergikom, tylko za zgodą lekarza.

Postępujmy w myśl zasady:
- nie przegrzewać
- hartować przy każdej nadarzającej się okazji
- spędzać dużo czasu na świeżym powietrzu
- zdrowo odżywiać.
To stwarza szansę, że dzieci będą się prawidłowo rozwijały i niestraszne im będą przeziębienia i grypy.

Drodzy Rodzice

W związku z pojawieniem się u jednego z dzieci przypadku zakażenia wirusem RSV

 prosimy o  zapoznanie się się z informacjami o tej chorobie i  uważną obserwację stanu zdrowia swoich dzieci.

Zakażenia RSV – objawy, leczenie, powikłania

RSV to wirus powodujący sezonowe zakażenia dróg oddechowych, szczególnie groźne dla niemowląt i dzieci <2. rż. Nie istnieje przyczynowe leczenie zakażenia RSV, postępowanie ogranicza się do leczenia objawowego oraz czujnej obserwacji pacjenta. Nasilenie się dolegliwości, szczególnie u najmłodszych dzieci, może wymagać leczenia w szpitalu.

Wirus RSV

RSV (respiratory syncytial virus) czyli syncytialny wirus oddechowy należy do grupy wirusów wywołujących zakażenia dróg oddechowych człowieka (pneumowirusów). Nazwa pochodzi od specyficznego namnażania się wirusa w komórkach układu oddechowego. Zakażone sąsiednie komórki zlewają się w duże struktury tzw. syncytia.

Zakażenia RSV mają charakter sezonowy. W Polsce i w innych krajach klimatu umiarkowanego sezon zakażeń trwa zwykle od jesieni do wiosny. Szczyt zachorowań występuje najczęściej w styczniu i lutym. Obecnie obserwuje się, że sezon zachorowań zaczyna się wcześniej. Do zakażenia dochodzi głównie drogą kropelkową (przez kaszel, kichanie). Materiał genetyczny wirusa stwierdzano nawet w odległości 7 metrów od pacjenta. Ponieważ wirus może przeżyć przez kilka godzin na skórze (np. na skórze rąk) i różnych powierzchniach (klamki, poręcze, zabawki) do zakażenia może dojść także drogą kontaktową – poprzez kontakt z zakażoną powierzchnią. Źródłem zakażenia jest osoba demonstrująca objawy choroby, jak również zainfekowana bez widocznych objawów.

Zakaźność RSV jest duża. Szacuje się, że zakażony może zakazić średnio 3 osoby z otoczenia. Okres wylęgania (czyli od kontaktu z wirusem do pojawienia się objawów) jest krótki i wynosi od 2 do 8 dni, średnio 4–6 dni. Przebycie zakażenia RSV nie daje trwałej odporności. Powtórne zakażenia u dzieci starszych mają zwykle łagodniejszy przebieg.

Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że RSV odpowiada za ponad 60% ostrych infekcji dróg oddechowych u niemowląt i małych dzieci na całym świecie. W Polsce od 24.02.2023 roku wprowadzono obowiązkową rejestrację zachorowań wywołanych przez RSV. Do 31.03.2023 roku zgłoszono ogółem 1039 przypadków, co stanowiło zapadalność 2,75 na 100 000. W grupie dzieci do lat 2 zarejestrowano 560 zachorowań. Zapadalność w tej grupie wieku wynosiła 85,03 na 100 000.

Zakażenie RSV – objawy

U większości dzieci starszych i osób dorosłych zakażonych RSV występują objawy zakażenia górnych dróg oddechowych: nieżyt nosa, kaszel, stan zapalny gardła, gorączka, gorszy apetyt. Choroba ma charakter samoograniczający się. Natomiast u niemowląt (nie tylko przedwcześnie urodzonych) zakażenie RSV jest jedną z głównych przyczyn hospitalizacji.

Każde niemowlę może wymagać hospitalizacji już podczas pierwszego zakażenia RSV. Nie można przewidzieć, które niemowlę zachoruje ciężko i będzie wymagało hospitalizacji. Wirus RS jest szczególnie groźny dla niemowląt z niewykształconym jeszcze układem oddechowym (wcześniaki). Powoduje u nich zmiany zapalne w płucach, uszkadza rzęski w nabłonku dróg oddechowych. Rzęski odpowiadają za usuwanie śluzu. Jeśli są uszkodzone upośledzona jest drożność oskrzelików.

Zakażenie RSV – leczenie

Nie istnieje leczenie przyczynowe zakażenia RSV. Stosuje się postępowanie objawowe. W początkowej fazie i łagodnym przebiegu zakażenia dziecko powinno pozostać w domu. Zaleca się:

• przebywanie w chłodnym pomieszczeniu (temperatura 18–20°C)
• oczyszczanie nosa ze śluzowej wydzieliny co poprawia oddychanie
• regularne nawadnianie pacjenta.

Należy pamiętać o konieczności dokładnej obserwacji dziecka. Jeśli pojawi się wysiłek oddechowy (ruch skrzydełek nosa podczas oddychania, wciąganie przestrzeni międzyżebrowych oraz dołków nad- i podobojczykowych, praca dodatkowych mięśni oddechowych, znacznie przyspieszony oddech), nieregularny oddech, trudności w karmieniu, niezbędna jest ponowna kontrola lekarska. W przypadku nasilenia objawów zapalenia oskrzelików lub zapalenia płuc konieczna jest hospitalizacja. Stosuje się wówczas również leczenie objawowe w tym tlenoterapię, przy trudnościach z jedzeniem karmienie prowadzi się przez zgłębnik żołądkowy (sonda). Pomocne są inhalacje z 3% roztworu NaCL.

W przypadku potwierdzenia współistniejącego zakażenia bakteryjnego wprowadza się leczenie antybiotykiem. Ważne jest odpowiednie nawodnienie. Nie zaleca się inhalacji z glikokortykosteroidów ani podawania ich dożylnie. Czasami stosuje się leki rozkurczające oskrzela. W przypadku niewydolności oddechowej niezbędne jest założenie rurki intubacyjnej i wentylacja mechaniczna.

Wirus RSV u niemowląt

U niemowląt i dzieci do 2. roku życia najczęstszą postacią tego zakażenia jest zapalenie oskrzelików. Choroba jest spowodowana ostrym stanem zapalnym nabłonka dolnych, drobnych dróg oddechowych (oskrzelików) z ich obrzękiem i martwicą. Towarzyszy temu zwiększona produkcja śluzu i skurcz oskrzeli. Powstają nacieki zapalne w miąższu płucnym i okolicy okołooskrzelowej. Złuszczony nabłonek i duża ilość śluzu powodują upośledzenie drożności oskrzelików. Czynnikami ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia RSV są:

• wcześniactwo
• wiek niemowlęcy (<12. mż.), szczególnie dzieci w pierwszych 6 miesiącach życia
• przewlekłe choroby płuc
• wrodzone wady serca istotne hemodynamicznie, czyli najcięższe
• choroby nerwowo-mięśniowe
• niedobory odporności
• wystąpienie bezdechu (może zaistnieć konieczność leczenia na OIT z wentylacją mechaniczną.

W powyższych grupach może dojść do zapalenia oskrzelików o ciężkim przebiegu z nasiloną dusznością, niedotlenieniem, problemami z karmieniem, odwodnieniem. Mogą pojawić się bezdechy. Rodzice mogą zauważyć trudności w oddychaniu, wciąganie międzyżebrzy, usłyszeć świszczący oddech i postękiwanie.

Zakażenia RSV – powikłania

Ostra faza choroby przebiegająca z zapaleniem oskrzelików jest uważana za wczesne powikłanie zakażenia RSV. O ciężkim przebiegu świadczy narastająca senność, znaczny wysiłek oddechowy (duszność). Liczba oddechów wynosi wówczas powyżej 70/minutę. Pojawia się sinica. Są to bezwzględne wskazania do leczenia szpitalnego. U części dzieci po przebyciu zakażenia rozwija się nadreaktywność oskrzeli prowadząca do nawracających epizodów świszczącego oddechu. Śmiertelność w zapaleniu oskrzelików u dzieci leczonych szpitalnie wynosi około 1%. Dotyczy to dzieci zwłaszcza z niedorozwojem układu oddechowego (dysplazją oskrzelowo-płucną, ciężkimi wadami serca).

Szczepionka przeciwko RSV

W walce z chorobami zakaźnymi najskuteczniejszą bronią są szczepienia ochronne. Trwają intensywne prace nad uzyskaniem skutecznej i bezpiecznej szczepionki przeciwko RSV, jednak jak dotychczas do powszechnego stosowania nie zarejestrowano żadnego preparatu.

RSV – program lekowy

Obecnie u dzieci z grup zwiększonego ryzyka ciężkiego zakażenia RSV stosuje się profilaktykę bierną, czyli podaje się gotowe przeciwciała (paliwizumab, nazwa handlowa Synagis). W Polsce od 2008 roku neonatolodzy realizują program profilaktyki ciężkich zachorowań wywołanych przez RSV u dzieci z grup ryzyka, program został poszerzony w 2023 r. Obecnie obejmuje dzieci, które:

• w momencie rozpoczęcia immunizacji nie ukończyły 1. roku życia i urodziły się w wieku ciążowym ≤28 tygodni
• w momencie rozpoczęcia immunizacji nie ukończyły 2. roku życia i rozpoznano u nich dysplazję oskrzelowo-płucną
• w momencie rozpoczęcia immunizacji nie ukończyły 2. roku życia – dzieci z hemodynamicznie istotną wadą serca z:
  • jawną niewydolnością serca, utrzymującą się pomimo leczenia farmakologicznego lub
  • umiarkowanym lub ciężkim wtórnym nadciśnieniem płucnym lub
  • siniczymi wadami serca, z przezskórnym utlenowaniem krwi tętniczej <90%
• w momencie rozpoczęcia immunizacji nie ukończyły 6. miesiąca życia i spełniają kryterium:
  • wiek ciążowy 29–32 tygodni lub
  • wiek ciążowy ≤35 tygodni oraz mała masa urodzeniowa ≤1500 g.

Przeciwciała podaje się domięśniowo raz na miesiąc przez cały okres zwiększonego ryzyka zachorowania (ale nie więcej niż 5 dawek w danym sezonie zachorowań). W Unii Europejskiej zarejestrowano preparat zawierający przeciwciała podawany w 1 dawce na cały sezon. W Polsce jeszcze nie jest dostępny.

Zakażenie RSV – profilaktyka nieswoista

Bardzo ważne w profilaktyce zakażeń RSV są metody nieswoiste zapobiegania zakażeniu. Trzeba pamiętać, że także dzieci zdrowe, urodzone o czasie, które nie mają zagwarantowanej specjalnej profilaktyki (p. wyżej), mają wąskie drogi oddechowe, przez co zakażenie RSV może przebiegać u nich ciężko. Dlatego należy pamiętać o konieczności profilaktyki nieswoistej, czyli o:

• dokładnym myciu rąk przed kontaktem i po kontakcie z chorym
• izolacji dziecka od zakażonych domowników (strategia kokonowa)
• w przypadku choroby opiekuna – zakładaniu maseczek w czasie karmienia i pielęgnacji dziecka
• unikaniu ekspozycji dziecka na dym tytoniowy
• wietrzeniu pomieszczeń
• unikaniu zatłoczonych miejsc
   

Najczęstsze choroby wieku dziecięcego

1. Zapalenie gardła - jest często związane z inną chorobą wirusową lub bakteryjną, na zapalenie gardła częściej chorujemy jesienią i zimą. Podatni na zachorowania są alergicy i osoby z obniżoną odpornością. Dlaczego zapalenie gardła uważa się za jedną z najczęstszych chorób wieku dziecięcego? Czasem najmłodsi chorują i kilka-, kilkanaście razy w roku. Objawy to m.in. bolesność (przede wszystkim gardła, ale boleć mogą też uszy, stawy), zmniejszenie apetytu, gorączka. Leczenie zapalenia gardła zależy od jego przyczyny - wirusowe leczy się jedynie objawowo, bakteryjne może wymagać wprowadzenia antybiotyku. Przyczyna wirusowa lub bakteryjna oznacza możliwość zarażenia innych dzieci. Maluszek nie powinien być w żłobku. 
2. Zapalenie oskrzeli - na początku objawy przypominają te towarzyszące infekcji - katar/podrażnione gardło, ogólne rozbicie, ból głowy, po kilku dniach dziecko zaczyna męczyć suchy, przechodzący w mokry kaszel, może też pojawić się gorączka. Najczęściej jest ono wywoływane przez wirusy, zatem leczenie jest objawowe. Należy pamiętać o oklepywaniu dziecka - ten zabieg ułatwi pozbycie się śluzu z oskrzeli. Maluszek nie powinien być w żłobku.
3. Zapalenie płuc - może być zarówno wirusowe, jak i bakteryjne. Objawy wirusowego zapalenia płuc to m.in. suchy kaszel, duszności, bóle w klatce piersiowej, ogólne rozbicie. Bakteryjnemu zapaleniu płuc towarzyszy natomiast wysoka gorączka, kaszel, który najpierw jest suchy, później wilgotny, odkrztuszana jest wydzielina. Leczenie zapalenia płuc uzależnione jest od jego przyczyny. Zapalenie płuc może rozwijać się bardzo szybko i może prowadzić do poważniejszych konsekwencji. Zaleca się pozostawienie dziecka w domu, w celu wdrożenia leczenia.
4.  Zapalenie ucha - profilaktyka opiera się na unikaniu kataru. Objawy zapalenia ucha to m.in. ból, gorączka, niedosłuch, brak apetytu, ogólne rozdrażnienie. Jest to dolegliwość szczególnie bolesna, nasilająca się w nocy. Wywołuje u najmłodszych intensywny płacz, czasem nawet krzyk. Chorobie może towarzyszyć gorączka. Leczenie najczęściej wymaga podania antybiotyku. Maluszek nie powinien być w żłobku.
5.  Zapalenie spojówek - Dziecko, u którego pojawiło się zapalenie spojówek, będzie pocierało oczy. Będzie też prawdopodobnie skarżył się na swędzenie i pieczenie oczu. Zauważyć można wyraźne zaczerwienienie oka. Początkowo dotknięte zapaleniem może być jedno oko, ale z czasem może objąć oboje oczu. W postaci ostrej zapalenia spojówek może się pojawić także światłowstręt lub powiększenie węzłów chłonnych, a także obrzęk powieki. Dochodzi do pojawienia się wydzieliny z oka. Jeśli w oku dziecka pojawi się wydzielina, należy ją wycierać. Można to robić tylko czystą chusteczką higieniczną lub jałowym gazikiem, aby nie wprowadzić do oka dodatkowych bakterii i zanieczyszczeń. Oko można także przemywać solą fizjologiczną, co ułatwi usuwanie wydzieliny. W przypadku pojawienia się wydzieliny, lepiej jest pójść do lekarza, aby zbadał dziecko i zastosował odpowiednie leczenie, często związane z podaniem antybiotyku w kropelkach. Dziecko, które ma zapalenie spojówek nie może przebywać w żłobku, ponieważ wydzielina z oka jest zakaźna i może szybko rozprzestrzenić się na inne dzieci.
6.  Angina ropna - to potoczna nazwa ostrego bakteryjnego zapalenia gardła i migdałków. Objawy to m.in. silny ból gardła, krwistoczerwone zabarwienie błony śluzowej gardła, ropny wysięk, wysoka gorączka. Leczenie wymaga zastosowania antybiotyku. Dziecko nie powinno być w żłobku, aż do momentu całkowitego wyleczenia, ponieważ choroba jest zaraźliwa.
7. Ciemieniucha - zmiany skórne w postaci żółtych, grubych łusek przypominających łupież. Ciemieniucha u niemowlaka może wystąpić na skórze głowy i na brwiach. Nadproduktywne gruczoły łojowe wytwarzają za dużo łoju, który łączy się ze złuszczonym naskórkiem na owłosionej skórze głowy. To dlatego po zaschnięciu na główce niemowlaka tworzą się żółte łuski. Choć ciemieniucha nie jest uciążliwa, a łuski nie swędzą, schorzenia nie należy lekceważyć. Zalegające płatki w przyszłości mogą doprowadzić do problemów ze skórą głowy. Walki z ciemieniuchą nie należy zatem odwlekać. Trzeba reagować już wtedy, gdy na główce dziecka pojawią się pierwsze symptomy schorzenia, czyli pojedyncze białe łuski. Może być zwalczana domowymi sposobami, np. z zastosowaniem oliwki, którą należy delikatnie nanosić na miejsca występowania zmian skórnych. Można to robić za pomocą nasączonego wacika. Następnie trzeba założyć maluchowi czapeczkę. Dzięki zastosowaniu oliwki łuski ciemieniuchy staną się miękkie i będzie można je łatwiej usunąć. Następnie należy spróbować delikatnie usunąć łuski przy użyciu szczotki z delikatnym włosiem. Później można umyć głowę dziecka. Jeśli taki zabieg ma być wykonywany regularnie, trzeba pamiętać, aby zaopatrzyć się w krem nawilżający, żeby nie dopuścić do nadmiernego wysuszenia skóry u malucha. Ciemieniucha nie zagraża innym dzieciom, jeśli jest wdrożone leczenie, dziecko może przychodzić do żłobka.

Choroby zakaźne wieku dziecięcego

W trakcie przebiegu choroby dziecko zaraża i obowiązuje bezwzględny zakaz obecności dziecka w żłobku. 

1. Krztusiec (koklusz) - jest chorobą zakaźną przenoszoną drogą kropelkową. Początkowe objawy przypominają przeziębienie. Dopiero w fazie napadowej pojawiają się charakterystyczne objawy jak kaszel, duszności, zaczerwienienie twarzy. Kaszel może nie pojawić się u bardzo małych dzieci (zamiast niego może pojawić się bezdech a nawet duszności). Leczenie krztuśca opiera się na antybiotykoterapii. Szczepionkę przeciw tej chorobie podaje się dzieciom już w drugim miesiącu życia, co ogranicza możliwość zachorowania, ale nie daje 100% gwarancji.
2. Ospa wietrzna - do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, jest to choroba wirusowa. Objawy ospy to gorączka i charakterystyczne zmiany skórne, które pojawiają się na ciele stopniowo. Najpierw możemy dostrzec różowe plamki, które następnie zamieniają się w grudki, a na ich szczycie pojawiają się pęcherzyki wypełnione surowiczym płynem. Kolejny etap to zmętnienie płynu i pojawienie się krost, które zamieniają się w brunatne strupki. Leczenie ospy opiera się na łagodzeniu świądu. Jest jedną z najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych. Okres zakaźności trwa 1-2 dni przed i do 6 dni po pojawieniu się wysypki, praktycznie do przyschnięcia wszystkich pęcherzyków. Po przechorowaniu ospy wietrznej wirus pozostaje w organizmie w postaci utajonej. W sytuacji spadku odporności dochodzi do rozwoju półpaśca. Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych dzieci przebywające w żłobkach, klubach malucha i innych placówkach opiekuńczych przeciwko ospie wietrznej są szczepione bezpłatnie (wystarczy zaświadczenie o uczęszczaniu do żłobka). Szczepionka jest skuteczna i bezpieczna.
3. Choroba bostońska - to potoczna nazwa choroby stóp, dłoni i ust. Chorobę najczęściej wywołują wirusy. Objawy "bostonki" to wypryski na stopach, dłoniach i w obrębie jamy ustnej (stąd nazwa choroby), gorączka do 39 st. C. Wypryski utrzymują się około 7-10 dni, gorączka krócej - zazwyczaj znika po 2-3 dniach. Choroba bostońska jest chorobą wirusową, zatem leczenie jest objawowe. Przebieg choroby zazwyczaj jest łagodny, jednak uciążliwy dla dziecka (np. krostki pojawiające się w buzi mogą utrudniać połykanie). Choroba ta jest mocno zaraźliwa i szybko rozprzestrzenia się wśród dzieci. 
4. Szkarlatyna (płonica) - jest chorobą bakteryjną. Jej charakterystyczne objawy to malinowy język i wysypka. Najpierw pojawia się ból gardła, wysoka gorączka, zaczerwienione migdałki i pokryty białym nalotem język. Język staje się malinowy po kilku dniach, a wysypka przypomina ukłucia igłą. Charakterystyczne dla szkarlatyny jest to, że wysypka nie obejmuje rejonu wokół nosa i ust, tworząc trójkąt. Gdy wysypka znika, skóra zaczyna się łuszczyć. Leczenie szkarlatyny opiera się na antybiotykoterapii i lekach obniżających gorączkę.
5.  Różyczka - jest chorobą wirusową, przenoszoną drogą kropelkową. Pierwsze objawy przypominają grypowe, charakterystyczne dla różyczki są powiększone węzły chłonne, szczególnie karkowe. Gorączka zazwyczaj nie dochodzi do 39 st. C. Kolejnym objawem jest wysypka - czerwone, drobne plamki zlewają się ze sobą, tworząc większe zaczerwienione obszary skóry. Wysypka znika kilka dni po tym, jak się pojawi. W przypadku różyczki u dzieci stosuje się leczenie objawowe. 
6. Świnka - inna nazwa tej choroby to nagminne zapalenie przyusznic. Jest chorobą wirusową, a jej najbardziej charakterystyczny objaw to opuchlizna ślinianek przyusznych. Pojawia się trudność z przełykaniem, osłabienie, czy ból głowy. Powikłania po śwince częściej dotyczą chłopców. Leczenie jest objawowe. Warto też podawać dziecku potrawy, które łatwo będzie przełknąć - rozdrobnione, wręcz papkowate. 
7. Rumień zakaźny - zwany też "piątą chorobą", jest  chorobą wirusową, przenosi się drogą kropelkową. Objawy tej choroby to stan podgorączkowy lub gorączka i wysypka - przede wszystkim na twarzy, może też "zejść" na inne partie ciała. Leczenie jest objawowe. 
8. Gorączka trzydniowa - nazywana także trzydniówką, rumieniem nagłym czy szóstą chorobą. Jej cechy charakterystyczne to nagła, nie poprzedzona innymi objawami, wysoka temperatura (około 39-40 st. C), która utrzymuje się około trzy dni. Gdy gorączka ustępuje, może pojawić się wysypka - najpierw na tułowiu, a następnie na szyi, rękach i nogach. Po około dwóch dniach wysypka ustępuje całkowicie. Leczenie jest objawowe, polega przede wszystkim na zbijaniu gorączki. 

Inne choroby zakaźne

1. Mononukleoza - wywoływana jest wirusem przenoszonym przez ślinę. Objawy przypominają te towarzyszące infekcji wirusowej, dopiero szczegółowe badanie krwi może wskazać na mononukleozę. Mononukleoza ma jednak także typowe objawy, to m.in. wysoka gorączka (do 40 st. C, która może utrzymywać się dwa tygodnie), powiększone węzły chłonne, obfity katar, silny ból gardła, powiększone migdałki, pokryte szarym nalotem. Leczenie jest objawowe. 
2. Rotawirus - wywołuje gwałtowną biegunkę i wymioty. Objawy to podwyższona temperatura i nagłe wymioty i biegunka (ponad 10 stolców w ciągu doby). Im młodsze dziecko, tym groźniejsze są dla niego rotawirusy - bardzo szybko może dojść do odwodnienia. Lekarz decyduje, czy dziecko powinno trafić do szpitala. 
    

Odra - groźna choroba zakaźna

 

Odra to choroba zakaźna, z którą powinniśmy się pożegnać już dawno temu. Niestety, na skutek spadku liczby zaszczepionych dzieci odra występuje coraz częściej. Jakie są objawy odry i jak się przed nią chronić?

Odra to szybko rozprzestrzeniająca się choroba zakaźna. Należy do chorób wieku dziecięcego, jednak mogą na nią zapaść także dorośli. Może przybrać gwałtowny, ciężki przebieg i stanowić zagrożenie życia. Jedynym sposobem na uchronienie się przed odrą jest zaszczepienie się przeciwko niej. W ostatnich latach w Europie obserwuje się wzrost przypadków odry - także w Polsce.

Odra: zarażenie
 

Wirus odry przenosi się drogą kropelkową i dostaje do organizmu przez jamę nosowo-gardłową. Chory zakaża od około dwóch dni przed wystąpieniem objawów do czterech dni po pojawieniu się wysypki. Okres inkubacji wirusa, czyli moment od zakażenia się wirusem do wystąpienia objawów choroby, wynosi zwykle od 9 do 14 dni. Zachorowanie na odrę skutkuje nabyciem odporności na tę chorobę, zdecydowanie jednak lepiej zaszczepić się przeciwko niej i nigdy nie chorować. Pogląd, że odrę trzeba "przechorować", jest bzdurny i niebezpieczny.

Odra: objawy
 

Najbardziej charakterystycznym objawem odry jest wysypka. Wykwity skórne pojawiają się jednak dopiero po około pięciu dniach od zakażenia. Wysypka ma różowy kolor, "kropki" zlewają się (odmiennie niż przy ospie wietrznej, podczas której wyskakują raczej oddzielne, krostowate zmiany).

Objawy odry to (w kolejności od najwcześniejszych do najpóźniejszych):

 

•     gorączka,
•     nieżyt nosa (czyli po prostu katar),
•     suchy kaszel,
•     stan zapalny górnych dróg oddechowych,
•     zapalenie spojówek,
•     osłabienie,
•     plamki Koplika - białawe przebarwienia po wewnętrznej stronie policzków na wysokości dolnych zębów trzonowych (po 2-3 dniach od pierwszych objawów),
•     wysypka - pojawia się do 5 dni od początku objawów choroby, zajmuje najpierw górne partie ciała, a potem obsypuje również dolne; jej barwa zmienia się od różowawej do ceglastej, w końcowej fazie zmiany łuszczą się.

Objawy nieżytowe odry (tzn. katar, stany zapalne gardła itd.) powinny zacząć ustępować po 4-5 dniach od wystąpienia. Wysypka znika wolniej - w końcowych fazach przyjmuje ciemną barwę i stopniowo się łuszczy.

Niekiedy zdarza się, że na odrę chorują dzieci częściowo odporne (na przykład młodsze niż 6 miesięcy, których jeszcze nie można zaszczepić, ale mają w sobie przeciwciała matki). Taka odra ma zwykle łagodny przebieg, wysypka i objawy nieżytowe są stosunkowo lekkie. Nie oznacza to jednak, że można zaniechać wizyty u lekarza.

Uwaga! Jeśli objawy zamiast ustawać przybierają na sile, pojawi się sztywność karku i krwawienie z dziąseł oraz nagły wzrost temperatury ciała, należy natychmiast zgłosić się do lekarza.

Odra: leczenie
 

Nie ma konkretnego leku na odrę. Chorych leczy się objawowo. Każda chora osoba powinna pojawić się u lekarza. On oceni ryzyko i zdecyduje o tym, czy pacjent ma zostać w domu, czy pójść do szpitala. Chory na odrę musi większość czasu spędzać w łóżku, w osobnym, przewietrzonym pokoju. Warto zadbać o to, by powietrze było nawilżone - suche nasili nieżytowe objawy odry. W diecie powinno być dużo płynów; należy dopilnować, by chory się nie odwodnił (co jest możliwe przy zwiększonej potliwości). Ewentualne komplikacje wymagają natychmiastowego dodatkowego leczenia.

Odra: powikłania

Przejście samej odry nie oznacza, że zagrożenie zdrowia i życia zostało zażegnane. Odra może skutkować bardzo poważnymi powikłaniami, które pojawiają się nawet po długim czasie. Powikłania odry to głównie:

 

•     zapalenie płuc,
•     zapalenie krtani,
•     zapalenie tchawicy,
•     zapalenie ucha środkowego,
•     zapalenie mięśnia sercowego,
•     zapalenie mózgu,
•     podostre stwardniające zapalenie mózgu.

Odra: profilaktyka (szczepienia)

Jedynym sposobem na zabezpieczenie się przed odrą jest zaszczepienie się przeciwko niej. Szczepionka gwarantuje ponad 95 procentową pewność, że choroba nas nie dopadnie. Tak zwane niepożądane odczyny poszczepienne, czyli NOP, występują rzadko, a jeżeli już, to mają łagodny przebieg. W Polsce obowiązkowym szczepieniem dla niemowląt i dzieci w wieku szkolnym jest MMR, skojarzona szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce. Dzieci szczepi się dwukrotnie - najpierw w 13.-14. miesiącu życia, a potem w wieku 10 lat. (Dlatego  też wcześniaki i niemowlęta do 13. miesiąca życia są szczególnie narażone na zakażenie wirusem odry). Szczepionka zawiera żywe wirusy, są one jednak zmodyfikowane i znacznie osłabione, dzięki czemu stymulują odporność, nie wywołując choroby.
 

Kalendarz szczepień: 1. rok życia

Pierwsza doba - pierwsza dawka szczepionki przeciw WZW typu B; szczepionka przeciw gruźlicy.

2. miesiąc życia dziecka - druga dawka szczepionki przeciw WZW typu B; pierwsza przeciwko tężcowi, krztuścowi i błonicy oraz Haemophilus influenzae typu B; pierwsza dawka przeciw pneumokokom.

3. - 4. miesiąc życia dziecka - druga dawka przeciw tężcowi, krztuścowi i błonicy oraz Haemophilius influenzae; pierwsza dawka szczepionki przeciw polio; druga dawka przeciw pneumokokom.

5. - 6. miesiąc życia dziecka - trzecia dawka przeciwko tężcowi, krztuścowi i błonicy; kolejna, druga dawka szczepienia przeciw polio oraz trzecią dawkę przeciw Haemophilus influenzae typu B.

7. miesiąc życia dziecka - trzecia dawka szczepionki przeciw WZW typu B.

Szczepienia dzieci w 2. roku życia w 2018 roku

Kalendarz szczepień: 2. rok życia

13. - 15. miesiąc życia dziecka - pierwsza dawka szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce; przeciw pneumokokom (trzecia dawka szczepienia podstawowego).

16. - 18. miesiąc życia dziecka - czwarta dawka szczepionki przeciw tężcowi, krztuścowi i błonicy; trzecia dawka przeciw polio i czwarta dawka szczepionki przeciw Haemophilus influenzae typu B.

Szczepienia przedszkolaków w 2018 r.
 

6. rok życia

Pierwsza dawka przypominająca szczepionki przeciwko tężcowi, krztuścowi i błonicy oraz przeciw polio.

Szczepienia uczniów w 2018 roku
 

10. rok życia

Dawka przypominająca przeciw odrze, śwince i różyczce.

14. rok życia

Druga dawka przypominająca przeciwko tężcowi, krztuścowi i błonicy.

19. rok życia

Trzecia dawka przypominająca przeciw tężcowi i błonicy.

Szczepienia dodatkowe 2018 (zalecane)
Szczepienia zalecane: przeciw WZW typu A i B, odrze, śwince, różyczce, ospie wietrznej, grypie, rotawirusom, błonicy, tężcowi, krztuścowi, pneumokokom, zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, Haemophilus influenzae typu b, kleszczowemu zapaleniu mózgu, cholerze, durowi brzusznemu, wściekliźnie, polio, żółtej gorączce, HPV i gruźlicy.

Bez zmian w kalendarzu szczepień 2018
W 2017 roku wprowadzono obowiązkowe szczepionki przeciw pneumokokom. Szczepienia w trzech dawkach są bezpłatne dla wszystkich dzieci urodzonych po 1 stycznia 2017 r. Do tej pory szczepienia wykonywano obowiązkowo tylko w przypadku dzieci narodzonych przed 37. tygodniem życia lub z masą urodzeniową poniżej 2,5 kg. Szczepieniu poddawane były również dzieci do 5 r.ż, w przypadku dzieci ze zdiagnozowaną chorobą serca, cukrzycą lub astmą.

Zapalenie spojówek u dzieci

Zapalenie spojówek to podrażnienie oka, które nie powinno być lekceważone, ponieważ może ono przyczynić się do powstawania niedrożności kanalików łzowych, przez co oko jest podatne na zapalenia i infekcje. Dodatkowo po chorobie mogą wystąpić następujące powikłania: przewlekłe zapalenie spojówek, uszkodzenia oka wywołane zapaleniami a nawet utrata wzroku.

Przyczyny wywołujące zapalenie spojówek

Głównym czynnikiem wywołującym tę chorobę jest wrażliwość śluzówki spojówki na nadmierne światło słoneczne, zanieczyszczone powietrze, różnicę temperatur albo też uczulenie na pyłki traw czy drzew.

Rodzaje zapaleń spojówek

• Bakteryjne zapalenie spojówek wywoływane przez bakterie, takie jak gronkowce czy paciorkowce.
• Wirusowe zapalenie spojówek wywoływane przez wirusy przy którym występują objawy przeziębienia lub grypy.
• Alergiczne zapalenie spojówek występujące całorocznie lub sezonowo jest wywoływane przez takie czynniki uczulające, jak pyłki drzew i traw, kurz, kosmetyki.
• Proste zapalenie spojówek wywoływane przez pył, ostre światło, dym tytoniowy, chlorowaną albo morską wodę.

Objawy zapalenia spojówek

• przekrwione i nabrzmiałe spojówki
• swędzenie i pieczenie oczek
• częste pocieranie oczek rączkami albo piąstkami
• łzawienie
• wrażliwość na światło
• sączenie się z oczu wydzieliny - przy czym przy zapaleniu bakteryjnym na początku jest ona wodnista, a później staje się gęstsza i żółta; natomiast przy zapaleniu wirusowym przez cały czas wydzielina jest przejrzysta
• rozdrażnienie

Jeżeli  u dziecka wystąpi któryś z wyżej wymienionych objawów, to należy zgłosić się z nim do lekarza.

Zapobieganie zapaleniu spojówek

Aby zapobiec rozwojowi zapalenia spojówek należy stosować codziennie odpowiednią pielęgnację oczek zarówno noworodka, jak i niemowlęcia w następujący sposób:

• Używać do przemywania jałowych gazików i sterylnej soli fizjologicznej albo letniej przegotowanej wody.
• Nie używać tego samego gazika do przemywania drugiego oczka.
• Przemywać oczka od zewnętrznego do wewnętrznego kącika ale nie pocierać.

Równie ważne jest dbanie o czystość rączek malucha. Należy pamiętać, by starsze dzieci uczyć higieny rąk i pilnować, by nie pocierały oczek.

Leczenie zapalenia spojówek:

• częste, bo nawet co dwugodzinne przemywanie oczu
• usuwanie zaschniętej wydzieliny gazikiem
• zakraplanie soli fizjologicznej do worka spojówkowego
• zastosowaniu na swędzące oczka okładu z naparu świetlika, rumianku albo czarnej herbaty, pod warunkiem że dziecko nie jest na nie uczulone
• stosowanie kropli oraz maści zgodnie z zaleceniem lekarza

Jeżeli pomimo leczenia stan oczu dziecka nie ulega poprawie, należy ponownie zgłosić się do lekarza. 
 

Przede wszystkim pamiętajmy o tym, że zapalenie spojówek o charakterze bakteryjnym jest zaraźliwe, a zapalenie spojówek spowodowane przez wirusy – wysoce zaraźliwe. Dziecko dotyka chorych oczu rączkami – a potem zostawia zarazki na zabawkach, ręcznikach, pościeli czy odzieży. Dlatego też po przemywaniu oczu dziecka musimy dokładnie myć ręce, prać ubrania dziecka w wysokiej temperaturze i unikać stosowania tych samych co dziecko przedmiotów codziennego użytku.
Dopóki dziecko jest chore nie powinno też chodzić do żłobka. Poprzez wspólne zabawki bardzo łatwo jeden chory malec może zarazić zapaleniem spojówek znaczną część swojej grupy. 
Natomiast przy zapaleniu spojówek o charakterze alergicznym koniecznie należy ustalić uczulający czynnik i starać się go wyeliminować z otoczenia dziecka. Nie palmy papierosów przy dziecku i nie pozwalajmy na to innym – dym papierosowy oprócz wielu innych szkodliwych działań także podrażnia spojówki.

Przede wszystkim, gdy tylko zauważymy niepokojące objawy – koniecznie udajmy się do lekarza. Zapalenie spojówek jest schorzeniem błahym tylko wtedy, gdy nie zostanie zbagatelizowane. Nieleczone może rozwinąć się w poważne, przewlekłe stany zapalne. Jest też dla dziecka przykre i dokuczliwe. Jeżeli nie możemy zarezerwować wizyty u okulisty w najbliższym terminie – udajmy się z zapaleniem spojówek do pediatry. Również lekarz tej specjalności może przepisać dziecku stosowne leki, a jeśli stan zapalny jest rozległy i poważny – skierować na dalsze specjalistyczne leczenie, do okulisty lub alergologa. 
Nie leczmy zapalenia spojówek u dzieci preparatami przeznaczonymi dla dorosłych, które zostały nam w apteczce po tym, jak sami przechodziliśmy przez tę chorobę. Po pierwsze, preparaty do leczenia stanów zapalnych oka po otwarciu szybko tracą swoje właściwości i przydatność do użycia. Po drugie, źle dobrany lek w niewłaściwym dawkowaniu bardziej zaszkodzi niż pomoże.

Na własną rękę przy zapaleniach spojówek używajmy tylko soli fizjologicznej do przemywania sklejonych powiek i usuwania wydzieliny. Pamiętajmy, że otworzoną fiolkę soli fizjologicznej w ciągu 24 godzin należy zużyć lub wyrzucić. Wszelkie zaś inne preparaty przy schorzeniach oczu stosujmy z zalecenia i pod kontrolą lekarza!

Przy zapaleniu spojówek o genezie bakteryjnej lekarz zapisze dziecku krople lub maść z antybiotykiem. W przypadku zapalenia spowodowanego przez wirusy wystarczą leki łagodzące obrzęk i zaczerwienienie. Jeśli zapalenie spojówek ma charakter alergiczny, dziecku zostaną przepisane leki przeciwuczuleniowe. Konieczne też będzie wykonanie testów, aby zaplanować właściwie leczenie oraz rozpoznać i wyeliminować – jeżeli to możliwe – alergizujący czynnik z otoczenia dziecka.

Owsiki u dzieci: objawy, leczenie i profilaktyka

Owsikami bardzo łatwo można się zarazić, szczególnie w żłobku czy w przedszkolu. Leczeniu powinny być poddani wszyscy domownicy zarażonego dziecka oraz rówieśnicy z grupy. Owsica nie wymaga izolacji, ale w czasie choroby należy szczególnie zadbać o higienę.

Owsiki powodują, że twoje dziecko jest rozdrażnione, ma podkrążone oczy, skarży się na bóle głowy, źle śpi i budzi się w nocy, narzekając na swędzenie w okolicach odbytu. Owsiki to pasożyty, którymi bardzo łatwo się zarazić.

Owsica, choroba wywoływana przez owsiki, przenosi się przez brudne ręce oraz niemyte owoce, przedmioty codziennego użytku, a także przez brudną bieliznę, pościel i wspólne ręczniki. Jaja owsików mogą się znaleźć także w kurzu domowym, w powietrzu pomieszczeń klimatyzowanych (wtedy zakażamy się drogą oddechową), ale przede wszystkim w piaskownicy i na plaży. Pasożyty te najczęściej atakują dzieci, ale zdarzają się też u dorosłych, którzy nie myją dość często rąk.

Jak wyglądają owsiki

Owsik to pasożyt z grupy nicieni. Jest biały i wydaje się przejrzysty. Samica ma około 1 cm długości i 4 mm szerokości. Samiec jest znacznie mniejszy i trudno go dostrzec gołym okiem. Zaczynają swoje życie w jelicie cienkim, skąd przemieszczają się najpierw do jelita krętego, a później do ślepego. Tu się żywią i osiągają dojrzałą postać. Dorosłe samice wędrują nocą w kierunku odbytu, aby złożyć tam jajeczka. Wydostają się na zewnątrz i pełzają po skórze krocza. Wówczas dziecko drapie się, przenosząc zakażenie. Larwy wylęgają się już po 6 godzinach i wracają przez jelito grube do jamy brzusznej. Samica owsika, choć żyje tylko od 20 do 30 dni, może złożyć jednorazowo aż 11 tysięcy jaj.

Zrób to koniecznie:

• Myj ręce po powrocie do domu, przed każdym posiłkiem i po wyjściu z toalety; dopilnuj, aby dzieci robiły to samo.
• Obcinaj im krótko paznokcie.
• Zniechęcaj dzieci do obgryzania paznokci, oblizywania palców, trzymania w ustach różnych przedmiotów
• Podmywaj dzieci rano i przed snem wodą z mydłem.
• Szoruj zabawki mydłem i płucz pod bieżącą wodą, zwłaszcza te wynoszone na podwórko.

Badanie kału a diagnoza owsicy

Czasami zakażenie nie daje żadnych objawów. Najczęściej jednak owsiki wywołują dokuczliwe swędzenie w okolicy odbytu, dlatego dzieci bywają niespokojne, niekiedy moczą się w nocy, a nawet miewają kłopoty w szkole, bo nie mogą się skoncentrować. Nie mają także apetytu i zwykle słabo przybierają na wadze. U dziewczynek larwy mogą wywołać zapalenie pochwy, zapalenie macicy oraz jajowodów. Dojrzałe pasożyty gnieżdżą się też w wyrostku robaczkowym i mogą być przyczyną jego stanu zapalnego. Najniebezpieczniejsze powikłania powodują owsiki, które przedostaną się do jamy otrzewnowej i tam utworzą guzy, tzw. ziarniniaki. Pojedyncze larwy trudno zauważyć, ale kiedy rozmnożą się nadmiernie, w kale dziecka wyraźnie widać białe, żwawo ruszające się jednocentymetrowe robaki. Jeśli je zobaczysz, idź natychmiast z dzieckiem do pediatry. Lekarz powinien zlecić wykonanie tzw. wymazu. Wówczas z okolicy odbytu specjalną pałeczką zakończoną zwilżonym celofanem pobiera się wydzielinę do badania pod mikroskopem. Bada się również kał, aby wykluczyć obecność innych pasożytów.

Higiena podczas leczenia owsicy

• Dzieci nie powinny spać z dorosłymi
• Bieliznę osobistą zmieniamy codziennie
• Na noc zakładamy dziecku obcisłe majteczki, aby utrudnić drapanie
• Nocną bieliznę codziennie gotujemy
• Ręczniki i ścierki kuchenne co dzień gotujemy i prasujemy
• Meble i podłogę wycieramy dokładnie na mokro; a po każdym sprzątaniu gotujemy ścierkę

Kuracja dla domowników

Leczeniu muszą się poddać wszyscy w domu. W zależności od preparatu kurację powtarza się po 7, 15 lub 20 dniach. Po niej z reguły robi się znów wymaz. Jeżeli dziecku dokucza tylko swędzenie, trzeba je podmywać wodą z mydłem i osuszoną skórę smarować np. sudocremem. Gdy doszło do zapalenia, nie używamy mydła, ponieważ podrażnia, ale stosujemy nasiadówki w naparze z rumianku lub kory dębu. Potem nie wycieramy skóry, tylko delikatnie ją osuszamy. Możemy zastosować zasypkę pudrową. W jadłospisie rodziny trzeba zwiększyć ilość pokarmów bogatych w błonnik, czyli warzyw i owoców. Regularne wypróżnienia pozwolą bowiem szybciej się pozbyć owsików i ich larw.

Owsica to dla wielu rodziców, wstydliwa choroba i nie wszyscy mówią o niej, gdy pojawi się u ich pociechy. A w takiej sytuacji powinno się poinformować żłobek, by wszyscy w grupie mogli, nawet profilaktycznie, poddać się leczeniu. Jeśli w grupie jedno dziecko jest zakażone, to niemal pewne, że pozostałe dzieci, także się zarażą. Dlatego zachęcamy rodziców do wykonania dzieciom kontrolnych badań w celu wyeliminowania zagrożenia zarażenia się tą chorobą.

 

PNEUMOKOKI

O pneumokokach ostatnio było w mediach głośno, a to za sprawą dużej kampanii edukacyjnej pod nazwą „stop pneumokokom", która ma na celu uświadomienie społeczeństwu jak niebezpieczne są to drobnoustroje i jak można się przed nimi bronić.

Pneumokoki o łacińskiej nazwie Streptococcus pneumoniae, dawniej określane mianem dwoinek lub diplokoków z uwagi na kształt przypominający płomień świecy, są bardzo częstymi bakteriami. Poznaliśmy wiele typów pneumokoków, z których część atakuje przede wszystkim dorosłych, a inne są groźne dla niemowląt i dzieci.

NIEBEZPIECZNA BAKTERIA

Pomimo coraz nowocześniejszych metod leczenia i kolejnych generacji antybiotyków, nadal występują zgony dzieci i dorosłych z powodu zakażeń pneumokokami. Zakażeniom tym sprzyja:

• duża częstość występowania pneumokoków w drogach oddechowych ludzi,
• łatwość przenoszenia się ich drogą kropelkową,
• uszkodzenia nabłonka dróg oddechowych w przebiegu przewlekłego zapalenia oskrzeli, infekcji wirusowych albo grypy.

Do nosicielstwa pneumokoków i zachorowań szczególnie predysponują m. in. :

 

• wiek do lat 2, z uwagi na niedojrzały układ odpornościowy.
• przebywanie w zbiorowych placówkach dla dzieci, co sprzyja przenoszeniu pneumokoków między dziećmi,
• palenie bierne osłabiające mechanizmy obronne nabłonka dróg oddechowych,
• wcześniejsza infekcja dróg oddechowych osłabiająca odporność błony śluzowej,
• przewlekłe choroby dolnych dróg oddechowych, układu krążenia i nerek
• przewlekłe niedobory odporności wrodzone lub nabyte
• leczenie immunosupresyjne nowotworów lub po przeszczepie narządu
• cukrzyca
• zakażenie wirusem HIV

CHOROBY PNEUMOKOKOWE

Pneumokoki przyczyniają się do rozwoju wielu niebezpiecznych chorób:
 

1. Zapalenie płuc jest najczęstszym poważnym zakażeniem wywoływanym przez pneumokoki zarówno u niemowląt i dzieci, jak i u dorosłych. Często poprzedzone jest infekcją górnych dróg oddechowych i zaczyna się atakiem dreszczy, a potem gorączką z bólem w klatce piersiowej, dusznością i kaszlem z odkrztuszaniem. Dzięki stosowaniu antybiotyków ryzyko zgonu zredukowano do 10%.
2. Ropniak opłucnej jest powikłaniem pneumokokowego zapalenia płuc. Objawami są: gorączka, kaszel, duszność i przyspieszenie oddechu. Leczenie to m.in. antybiotykoterapia i drenaż opłucnowy. Czasem konieczne jest leczenie operacyjne.
3. Zapalenie zatok przynosowych pneumokokowe jest często następstwem przeziębienia. Świadczy o nim gorączka, ból głowy, ropna wydzielina spływająca do nosa i gardła oraz kaszel. Leczenie opiera się na antybiotykoterapii i lekach łagodzących objawy choroby. Powikłaniami mogą być m.in.: zapalenie ucha środkowego, obrzęk powiek, ropień oczodołu, zapalenie kości szczękowej, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
4. Ostre zapalenie ucha środkowego pneumokokowe jest również często powikłaniem nieżytu nosa i gardła. Objawy u małych dzieci to: gorączka, niepokój, płaczliwość, brak apetytu, męczenie podczas karmienia, pocieranie chorym uchem o poduszkę, czasem wymioty. Leczenie polega na antybiotykoterapii. Powikłaniami ostrego zapalenia ucha jest przewlekłe wysiękowe zapalenie ucha prowadzące do osłabienia słuchu, zapalenia wyrostka sutkowatego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
5. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest jednym z najcięższych zakażeń pneumokokowych. Choroba ta może rozwijać się w następstwie innej infekcji pneumokokowej np. zapalenia płuc, ucha środkowego, wyrostka sutkowatego, zatok obocznych nosa czy złamania kości podstawy czaszki. Dominującymi objawami są: gorączka, ból głowy, nudności, wymioty, światłowstręt, niepokój, sztywność karku czyli niemożność przygięcia brody do klatki piersiowej, uwypuklenie ciemiączka u niemowląt. Czasem chory może być podsypiający lub nie można go dobudzić. Do terapii włącza się antybiotyki oraz inne leki w zależności od stanu chorego. Pomimo leczenia śmiertelność jest duża i wynosi około 30%. Po przechorowaniu pneumokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych mogą pozostać różnorodne defekty neurologiczne: niedosłuch, niedowłady i inne objawy ubytkowe oraz skłonność do drgawek.
6. Bakteriemia pneumokokowa rozwija się w sytuacji, kiedy pneumokoki dostają się do krwi, najczęściej w przebiegu pneumokokowego zapalenia płuc, opon mózgowo-rdzeniowych czy zatok. Może też rozwinąć się u osoby do tej pory zdrowej w przebiegu wirusowej infekcji górnych dróg oddechowych czyli przeziębienia. Następstwem bakteriemii może być posocznica, która jest bardzo ciężkim zakażeniem uogólnionym. Zwiastunami jej są: szybko narastająca gorączka, dreszcze, przyspieszenie tętna i oddechu. W dalszym etapie choroby może dochodzić do wstrząsu septycznego ze spadkiem ciśnienia, zaburzeniami krzepnięcia i niewydolnością wielonarządową. Śmiertelność w posocznicy wynosi 15-20%, a we wstrząsie septycznym sięga 40-60%.
7. Zapalenie wsierdzia jest najczęściej powikłaniem pneumokokowego zapalenia płuc lub posocznicy pneumokokowej. Towarzyszy mu gorączka i niszczenie zastawek serca, co doprowadza do niewydolności krążenia. Leczenie obejmuje antybiotyki, leki krążeniowe i nasercowe oraz zabieg kardiochirurgiczny.

Pomimo dużego odsetka dzieci wykazujących kolonizację tą bakterią, co sugeruje fizjologiczny mechanizm tego zjawiska, obecność pneumokoków w drogach oddechowych wiąże się z ryzykiem rozwoju tzw. inwazyjnej choroby pneumokokowej, czyli poważnego zakażenia ogólnoustrojowego. Podatne na takie zakażenia są zwłaszcza dzieci z tzw. grup ryzyka oraz dzieci świeżo zakażone drogą kropelkową od innych dzieci (żłobek, przedszkole, starsze rodzeństwo).

Samo stwierdzenie pneumokoka w wymazie z gardła lub nosa nie stanowi wskazania do leczenia antybiotykiem ani do szczepienia dziecka przeciwko pneumokokom. Należy natomiast przeanalizować, czy dane dziecko nie należy przypadkiem do grupy zwiększonego ryzyka poważnych zakażeń pneumokokowych, lub czy w otoczeniu dziecka nie ma innych (zwłaszcza młodszych) dzieci podatnych na poważne zakażenia pneumokokowe.

ZAPOBIEGANIE CHOROBOM PNEUMOKOKOWYM

Jak widać z powyższej, krótkiej prezentacji pneumokoki są drobnoustrojami zarówno powszechnie występującymi, jak i bardzo niebezpiecznymi dla naszego zdrowia i życia. Dlatego optymalną metodą uniknięcia zakażenia pneumokokowego jest profilaktyka czynna polegająca na szczepieniu uodporniającym przeciwko pneumokokom. Składnikiem szczepionki stymulującym odporność są wielocukry otoczkowe Streptococcus pneumoniae. W naszym kraju dostępne są dwa rodzaje szczepionki przeciwko pneumokokom.
 

1. Szczepionka nieskoniugowana (polisacharydowa), zawierająca wielocukry otoczkowe z 23 szczepów Streptococcus pneumoniae, która przeznaczona jest dla dzieci powyżej 2 roku życia i dorosłych
2. Szczepionka skoniugowana, zawierająca wielocukry otoczkowe z 7 serotypów najczęściej wywołujących zakażenia u dzieci poniżej 2 r.ż. skoniugowane z białkiem nośnikowym, przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci do lat 5.

SZCZEPIONKA NIESKONIUGOWANA

Wskazania do szczepionki nieskoniugowanej:
 

   1. osoby powyżej 65 roku życia

   2. dzieci powyżej 2 roku życia oraz dorośli z podwyższonych grup ryzyka:

• z przewlekłymi schorzeniami układu krążenia,
• z przewlekłymi schorzeniami układu oddechowego,
• z cukrzycą,
• z chorobą alkoholową,
• z zespołem nerczycowym,
• z nabytymi i wrodzonymi zespołami niedoboru odporności,
• z anemią sierpowatokrwinkową,
• z przewlekłymi chorobami wątroby,
• z przewlekłą niewydolnością nerek,
• po przeszczepie narządów i szpiku,
• leczonych przewlekle immunosupresyjnie

   3. osoby po usunięciu śledziony lub z czynnościową niewydolnością śledziony,
   4. osoby z chorobami nowotworowymi, zwłaszcza krwi. Szczepionka ta znajduje się w wykazie szczepień zalecanych dla dorosłych i dla dzieci powyżej 2 roku życia w Programie Szczepień Ochronnych na 2006 r. Podaje się ją jednorazowo domięśniowo lub podskórnie zgodnie z zaleceniami producenta. Ochronne miano przeciwciał pojawia się po około 3 tygodniach od zaszczepienia i u 90 do 95% zaszczepionych przeciwciała te obecne są przeciw większości lub wszystkim 23 antygenom pneumokokowym.

SZCZEPIONKA SKONIUGOWANA

Jest nowoczesną szczepionką przeciwko pneumokokom, która daje trwałe utrzymywanie się odporności i zapewnia ochronę przed 71-86% szczepów pneumokokowych.
Wskazania do szczepionki skoniugowanej:

   1. dzieci od 2 miesiąca życia do 2 roku życia
   2. dzieci w wieku od 2 do 5 roku życia w grupach ryzyka (z chorobami przewlekłymi, zaburzeniami odporności, uczęszczające do żłobka, przedszkola).

Szczepionka ta znajduje się w wykazie szczepień zalecanych dla dzieci w Programie Szczepień Ochronnych na 2006 r. i można podawać ją równocześnie z innymi szczepionkami zgodnie z obowiązującym Programem. Szczepionkę skoniugowaną podaje się tylko domięśniowo, a dawkowanie dobiera się zgodnie z zaleceniem producenta.
Przeciwwskazania do obu rodzajów szczepionki to:

• ciąża,
• nadwrażliwość na którykolwiek ze składników,
• ostre choroby przebiegające z gorączką(przeciwwskazanie czasowe),
• objawy neurologiczne po podaniu poprzedniej dawki.

Informacje o szczepionkach i terminach szczepień zainteresowani uzyskają od swojego internisty, lekarza rodzinnego lub pediatry. Ponieważ szczepionki te nie są objęte obowiązkowym kalendarzem szczepień, należy liczyć się z każdorazowym zakupem szczepionki w aptece.






 

Kalendarz ząbkowania: kiedy pojawiają się pierwsze zęby u dziecka i jak ulżyć niemowlakowi podczas ząbkowania

OBJAWY ZĄBKOWANIA ZĄBKOWANIE ZĘBY ZĘBY MLECZNE

fot.: photos.com

Kalendarz ząbkowania: kiedy pojawiają się pierwsze zęby u dziecka i jak ulżyć niemowlakowi podczas ząbkowania

To na pewno ząbkowanie – myślisz, wycierając niemowlakowi zaślinioną brodę albo tuląc w ramionach, gdy popłakuje. Kiedy faktycznie wyrzynają się zęby, w jakiej kolejności i jak złagodzić odczuwany przez niemowlę dyskomfort?

Wbrew temu, czego spodziewają się niektórzy rodzice, nie wszystkie ząbki wyrosną maluszkowi w pierwszym roku życia. Zdecydowana większość z całego garnituru mleczaków, których w buzi dziecka będzie w sumie 20, pojawi się dopiero po jego pierwszych urodzinach. Całe ząbkowanie zakończy się pomiędzy drugim a trzecim rokiem życia malca. Kiedy dokładnie? To zależy w dużym stopniu od genów.

Ząbkowanie: kiedy powstają zęby

Zęby mleczne zaczynają się formować na długo przed tym, kiedy zaczynają być widoczne, bo już w 6 tygodniu życia płodowego. Przez następne miesiące, aż do porodu, stopniowo, warstwa po warstwie, pokrywa je twarde szkliwo. Noworodek, przychodząc na świat, ma już wykształcone, choć oczywiście jeszcze niewidoczne, wszystkie ząbki mleczne. Ale to nie koniec procesu, bo szkliwo przyrasta nadal. Dopiero, gdy pokryje całą koronę zęba warstwą odpowiedniej grubości, zaczyna wykształcać się korzeń zęba. Rosnąc, powoli wypycha z dziąseł koronę, która przebija się przez dziąsło. Czasem ten proces przebiega na tyle szybko, że dziecko przychodzi na świat już z jednym ząbkiem. Jeśli trzyma się on mocno w dziąśle, zostawia się go. Gdy jednak chwieje się albo ma ostrą krawędź, która podrażnia wargi czy język, trzeba go usunąć (niestabilny ząbek mógłby wypaść i dziecko mogłoby go połknąć). W takim przypadku jednak dziecko w wieku około 3 lat powinien trafić pod opiekę ortodonty.

>> Czy warto stosować żele na ząbkowanie?

Objawy ząbkowania

Początek ząbkowania u wielu niemowląt często zaczyna się w identyczny sposób – dziecko zaczyna się obficie ślinić. Wiele dzieci wkłada też do buzi swoje paluszki, a także wszystko to, co znajduje się w zasięgu ręki, i co uda mu się do niej włożyć. Rodzice czasem składają to na karb naturalnego zainteresowania maluszka otoczeniem, ale prawda zazwyczaj jest dużo bardziej banalna – dziecko swędzą dziąsła, a gryzienie czegokolwiek łagodzi to odczucie. By ocenić, czy ta chęć gryzienia ma związek z pierwszymi ząbkami, wystarczy zajrzeć malcowi do buzi. Jeśli dziąsła są zaczerwienione i rozpulchnione, to znak, że wkrótce pojawią się zęby. „Wkrótce" nie oznacza jednak, że nastąpi to w ciągu kilku dni. Stan ten może trwać równie dobrze przez kilka tygodni, a nawet miesięcy i niestety jest duże prawdopodobieństwo, że przez cały ten czas malec będzie marudny i zaśliniony. Zęby wyrzynają się bowiem według swojego własnego, ustalonego przez naturę planu. Ich pojawienia się nie sposób przewidzieć co do dnia. Stomatolodzy opracowali jednak schemat, wedle którego ząbkuje większość dzieci. Nie martw się jednak, gdy ząbki twojego malca pojawiają się w nieco innej kolejności, wcześniej albo później.

>> Co robić by niemowlak nie cierpiał z powodu ząbkowania?

Dobrze wiedzieć

Kiedy pojawiają się zęby?

4.–6. miesiąc – dolne jedynki
7. miesiąc – górne jedynki
8.–12. miesiąc – dolne i górne dwójki
12.–16. miesiąc – dolne pierwsze trzonowe i górne pierwsze trzonowe
15.–24. miesiąc – dolne i górne kły
21.–31. miesiąc – dolne i górne drugie trzonowe

Ogólna zasada jest taka, że ząbki dolne pojawiają się nieco wcześniej niż odpowiadające im zęby górne. Są jednak maluszki, u których najpierw wyrżnęły się zęby górne. Większość dzieci kończy ząbkować przed 31. miesiącem życia – ma wtedy 20 zębów mlecznych (czyli o 12 mniej, niż będzie mieć zębów stałych). Nie ma wśród nich zębów przedtrzonowych, są jedynie po dwa zęby trzonowe z każdej strony.

Ząbkowanie: sprawa genów

Ząbkowanie to sprawa rodzinna: czas wyrzynania się ząbków jest zapisany w genach. Gdy tobie lub twojemu mężowi pierwsze zęby wyszły tuż przed pierwszymi urodzinami, najpewniej wasze dziecko również zacznie późno ząbkować. I odwrotnie – gdy u któregoś z was zęby pojawiły się wyjątkowo wcześnie, być może u waszego smyka też wyrżną się szybko. Gdy jednak malec skończy rok i nie ma ani jednego zęba, można mówić o opóźnionym ząbkowaniu. Konieczna jest wtedy wizyta u stomatologa dziecięcego albo ortodonty, a także konsultacja pediatry. Przyczyną opóźnionego ząbkowania mogą być bowiem różne choroby (m.in. celiakia), a także zaburzenia hormonalne, brak zawiązków zębów, zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej, niedożywienie. W takich przypadkach zazwyczaj niezbędne bywa również wsparcie logopedy, bo brak zębów powoduje, że aparat mowy nie rozwija się właściwie i dziecko może mieć w przyszłości problemy z prawidłową wymową.

>> Jak dbać o zęby mleczne?

Ząbkowanie bez bólu

Większość dzieci ciężko przeżywa okres wyrzynania się zębów. Jak pomóc niemowlęciu przetrwać ten czas?

• Gdy wkłada do buzi wszystko, co ma w zasięgu ręki – przygotuj sobie kilka sztuk gumowychgryzaczków z wypustkami, wypełnionych wodą (można je kupić w sklepach z artykułami dziecięcymi) i dawaj je dziecku do gryzienia. Gryzaczki możesz schłodzić w lodówce, nie wolno ich natomiast wkładać do zamrażarki, bo malec mógłby odmrozić sobie śluzówkę w buzi. Możesz też dawać dziecku do pogryzania surową, obraną marchewkę (wtedy musisz jednak cały czas być przy nim, by się nie zakrztusił). Pomaga również delikatne masowanie dziąseł małą, gumową szczoteczką (są w aptekach).
• Jeśli cały czas się ślini – zakładaj mu na dzień śliniaczek, by nie trzeba go było ciągle przebierać. Skórę wokół ust trzeba delikatnie osuszać, inaczej pojawią się piekące podrażnienia. Gdy skóra się zaczerwieni, smaruj ją kremem natłuszczającym dla niemowląt. Obfite ślinienie odwadnia organizm, dlatego staraj się w tym czasie częściej przystawiać dziecko do piersi, a jeśli karmisz butelką, dawaj dziecku przegotowaną, niegazowaną wodę mineralną.
• Nie chce ssać piersi ani butelki – zanim zaczniesz karmić maluszka, posmaruj mu dziąsła niewielką ilością żelu na ząbkowanie, który znieczuli bolące miejsca. Jeśli to nie pomaga, karm dziecko za pomocą łyżeczki.
• Oddaje luźne stolce – to również może być spowodowane ząbkowaniem. Skonsultuj się jednak z lekarzem wówczas, jeśli dziecko wymiotuje, wygląda na chore, wypróżnia się zdecydowanie częściej niż dotychczas, a stolce są podbarwione śluzem albo krwią.
• Ma temperaturę – nie ma powodu do niepokoju, jeśli nie jest ona wyższa niż 38ºC – minie po wyrżnięciu się zęba. Jeśli jest wyższa albo nie ustępuje, skonsultuj się z lekarzem.
• Nie może spać z powodu bólu dziąseł – przed snem podaj mu lek przeciwbólowy (paracetamol lub ibuprofen dla niemowląt) w dawce dopasowanej do wagi i wieku. Dozwolone są zarówno preparaty w płynie, jak i czopki przeciwbólowe.

Ząbkowanie: uwaga na ropień

Zdarza się, że u niektórych maluszków ząbkowanie nie przebiega prawidłowo. Może się zdarzyć zapalenie dziąsła wokół wychodzącego zęba, ropień albo torbiel. Wtedy konieczna jest pomoc dentysty. Odwiedź go, jeśli ząbkujący malec bardzo płacze, jego buzia jest opuchnięta i pachnie mu brzydko z ust.

Ząbkowanie: nie zarażaj dziecka próchnicą

Są dzieci, których ząbki od razu wyrzynają się, pokryte czarnymi plamkami. To próchnica. U niemowląt często nazywa się ją „butelkową", bo miewają ją najczęściej maluszki, zasypiające z butelką pełną mleka albo soku. Ale to nie butelka jest powodem problemów. Podobnie jak u starszych dzieci, wywołują ją bakterie z rodziny streptokoków. Dziecko zaraża się nimi od dorosłych albo od starszego rodzeństwa. Dlatego nie pozwalaj nikomu całować dziecka w usta albo rączki (smyk wkłada je przecież do buzi, przenosząc zarazki), sama też tego nie rób, jeśli stan twoich zębów pozostawia wiele do życzenia. Nie wolno też oblizywać smoczka ani łyżeczki, z których następnie będzie korzystało dziecko. Ale same bakterie to nie wszystko. By mogły się rozmnażać i produkować kwas, który niszczy zęby, potrzebują cukru: szczególnie lubią ten znajdujący się w słodkich napojach i cukry z owoców.

>> Które słodycze najbardziej szkodzą zębom niemowlaka?

Im więcej mają go do dyspozycji, tym więcej kwasów produkują i tym szybciej wywołują problemy. Na próchnicę na świeżo wyrżniętych ząbkach narażone są przede wszystkim niemowlęta, które zasypiają z pełną butelką albo dużo piją w nocy. Podczas snu zmniejsza się bowiem wydzielanie śliny (która w ciągu dnia obmywa zęby oblepione pokarmem, co zmniejsza zakwaszenie w jamie ustnej). Odpowiednio postępując, możesz ustrzec maluszka przed tym problemem. Dopóki nie ma ząbków, dwa razy dziennie przecieraj mu dziąsła wacikiem nasączonym ciepłą wodą. Kiedy pojawią się już pierwsze ząbki, czyść je szczoteczką przeznaczoną dla niemowląt, np. taką, którą można założyć sobie na palec. Nie dosładzaj dziecku napojów glukozą, dużo lepsza dla zębów jest niegazowana woda mineralna. Nie karm też butelką dłużej niż trzeba – jak najszybciej naucz dziecko jedzenia łyżeczką.